Προορισμός τεσσάρων εποχών

Βγαίνουμε από την Ολυμπία Οδό στο 159ο χλμ. από την Αθήνα ή το 56ο χλμ. από την Πάτρα (κόμβος Καλαβρύτων) και ανηφορίζουμε για ακόμη 32 χλμ. περνώντας διαδοχικά το Άνω Διακοπτό, την Κερνίτσα και το Μέγα Σπήλαιο, οπότε μπαίνουμε στα Καλάβρυτα. Συνολική απόσταση Αθήνα - Καλάβρυτα 191 χλμ. Από Πάτρα βέβαια υπάρχει και χιλιομετρικά συντομότερος δρόμος μέσω Χαλανδρίτσας (76 χλμ. αλλά και με αρκετές στροφές), ενώ μέσω Ρίου, Αιγίου και Διακοπτού είναι 88 χλμ. αλλά χρονικά λίγο συντομότερος (περίπου κατά 6΄-7΄).

Τα Καλάβρυτα είναι μία ιστορική πόλη της Αχαΐας, χτισμένη σε υψόμετρο από 720 έως 840 μ. στους πρόποδες του Χελμού. Ο πληθυσμός τους ανέρχεται σε 1.700 περίπου μόνιμους κατοίκους. Εδώ έχει την έδρα του ο Δήμος Καλαβρύτων. Είναι και "μαρτυρική πόλη", λόγω των δεινών που υπέστη από τους Γερμανούς, γιαυτό και αποτελεί έδρα του δικτύου μαρτυρικών πόλεων και χωριών της Ελλάδας.

Τα τελευταία χρόνια έχει αναδειχθεί σε σημαντικότατο τουριστικό προορισμό με άρτιες υποδομές για όλα τα γούστα. Ιδιαίτερη ώθηση προς την κατεύθυνση αυτή έδωσε αναμφίβολα η λειτουργία του χιονοδρομικού. Δημιουργήθηκαν δεκάδες καταλύματα, νέες ταβέρνες, αρκετά καφέ μπαρ, ζαχαροπλαστεία, καταστήματα πώλησης παραδοσιακών προϊόντων, καταστήματα πώλησης και ενοικίασης ειδών σκι κλπ. Η πόλη συν τοις άλλοις διαθέτει και σύγχρονο δικαστικό μέγαρο και μίνι νοσοκομείο και σιδηροδρομικό σταθμό. Επίσης η δημοτική αρχή πρόσφατα ολοκλήρωσε και ένα δίκτυο με πεζόδρομους γύρω από το εμπορικό κέντρο, χρησιμοποιώντας κυβόλιθους και μάλιστα σε κάποια σημεία έφτιαξαν και μία καλόγουστη απομίμηση των γραμμών του οδοντωτού.

ΜΙΑ ΒΟΛΤΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ

Ας πάμε μια βόλτα μέσα στην πόλη: ακριβώς απέναντι από το σιδ. σταθμό ξεκινάει ελαφρώς ανηφορικά η πεζοδρομημένη οδός 25ης Μαρτίου. Μπαίνοντας εκεί, στα αριστερά μας βρίσκεται το Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος, το οποίο στεγάζεται στο παλιό δημοτικό σχολείο. Ας κάνουμε μια επίσκεψη (τηλ. 2692023646 & είσοδος 3,00 €). Έξω πάλι, στα δεξιά μας βλέπουμε το γαλακτοπωλείο "Γρι Γρι" όπου θα βρούμε καφεδάκι, τυρόπιτες, γαλακτομπούρεκο, κρέμα, ρυζόγαλο κλπ. Μέσα στα στενά θα βρούμε και το φρουριακής μορφής Αρχοντικό της Παλαιολογίνας, βυζαντινό κτήριο το οποίο έχτισε ο Θωμάς (αδελφός του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου). Σήμερα στεγάζει τα γραφεία της Πολιτιστικής επιχείρησης του Δήμου και φιλοξενεί εκθέσεις φωτογραφίας, ζωγραφικής, συνέδρια, ημερίδες κλπ. Συνεχίζουμε στον κεντρικό πεζόδρομο, περνάμε το κατάστημα παραδοσιακών προϊόντων Τάγαρης, περνάμε και το ζαχαροπλαστείο Ερμείδης και ανεβαίνουμε λίγο ακόμη μέχρι να φτάσουμε στην κεντρική πλατεία, στην οποία δεσπόζει ο μητροπολιτικός ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Μόλις περάσουμε την πλατεία, ανεβαίνουμε λίγο ακόμη στον πεζόδρομο και βρίσκουμε το κατάστημα παραδοσιακών προϊόντων Χελμός. Γυρίζουμε τώρα πίσω στην πλατεία για να προσέξουμε ότι το ρολόι στο νότιο καμπαναριό δείχνει την κανονική ώρα, ενώ το ρολόι στο βόρειο καμπαναριό είναι σταματημένο στις 2:34 για να θυμίζει για πάντα τη σφαγή της 13ης Δεκεμβρίου 1943. Και μια που μιλάμε για τα τραγικά γεγονότα του '43 ας πάμε επί τόπου να τα ζήσουμε από κοντά.

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΘΥΣΙΑΣ

Παίρνουμε το δρόμο για το χιονοδρομικό, οπότε 500 μ. μετά τα νεκροταφεία φτάνουμε στον τόπο όπου διαδραματίστηκαν οι ωμότητες των Γερμανών κατακτητών, οι οποίες έμειναν στην ιστορία ως το "Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων". Οι Γερμανοί θέλοντας να εκδικηθούν για την ήττα τους στη μάχη της Κερπινής (όπου έχασαν 80 άνδρες) μπήκαν στα Καλάβρυτα, έκλεψαν, λεηλάτησαν, έκαψαν, ρήμαξαν και σκόρπισαν το θάνατο. Πρώτα έκλεισαν όλα τα γυναικόπαιδα στο δημοτικό σχολείο με σκοπό να τους κάψουν ζωντανούς. Στη συνέχεια έβαλαν φωτιά σ' όλο το χωριό και μετά οδήγησαν ολόκληρο τον ανδρικό πληθυσμό (άνω των 14 ετών) στο λόφο του Καππή, όπου και τους γάζωσαν με πολυβόλα. Ακολούθως τους έριξαν και τη χαριστική βολή για να μη γλυτώσει κανείς. Παρ' όλα αυτά σώθηκαν και επέζησαν 13 βαριά τραυματισμένοι, αλλά χάθηκαν περίπου 700 πατριώτες (τα ονόματα όλων των νεκρών μπορούμε να τα διαβάσουμε στις μεγάλες τσιμεντένιες στήλες). Ήταν 13/12/1943 και ώρα 2:34 μ.μ. Μέσα στην κατακόμβη κρέμονται εκατοντάδες μικρά καντήλια με τα ονόματα των νεκρών, ενώ από τα ηχεία μπορούμε να ακούσουμε την ηχογραφημένη αφήγηση των δραματικών εκείνων γεγονότων.

ΣΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΛΙΜΝΩΝ

Εάν δεν ανεβούμε αριστερά (προς χιονοδρομικό) αλλά συνεχίσουμε ίσια, θα κατηφορίσουμε γρήγορα μέχρι τα χωριά Άνω Λουσοί και Κάτω Λουσοί (όπου και θα θαυμάσουμε τον Πύργο του Πετμεζά). Στη συνέχεια (2 χλμ. πριν μπούμε στο χωριό Καστριά) θα διακρίνουμε στα δεξιά μας το πάρκινγκ και την είσοδο για το μοναδικό σπήλαιο των λιμνών. Είναι ένα σπήλαιο, το οποίο έχει την παγκόσμια αποκλειστικότητα να φιλοξενεί στα σπλάχνα του 13 ολόκληρες λιμνούλες, το δε χειμώνα, που λιώνουν τα χιόνια, το σπήλαιο μετατρέπεται σε υπόγειο ποταμό με φυσικούς καταρράκτες! Η θερμοκρασία παραμένει όλο το χρόνο σταθερή, γύρω στους 16° C με 17° C. Η τουριστική διαδρομή έχει μήκος περίπου 500 μ. και τα εισιτήρια κοστίζουν € 9,00 το κανονικό και € 4,50 το παιδικό. Τηλ. 2692031001 & 2692031633. Α ναι, και κάτι ακόμη: ας σταματήσουμε επιτέλους να ρίχνουμε κέρματα στις λιμνούλες, είναι μια εντελώς ανόητη συνήθεια!

ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΛΑΥΡΑ

Παίρνουμε τώρα από τα Καλάβρυτα το δρόμο για Πάτρα (μέσω Χαλανδρίτσας). Στα 3 χλμ. θα βρούμε διασταύρωση: δεξιά πάει για το χωριό Σκεπαστό, ίσια για Πάτρα και αριστερά για Αγία Λαύρα (4 χλμ. από αυτή τη διασταύρωση). Στα 3 χλμ. φτάνουμε σε χαρακτηριστικό λόφο πάνω στον οποίο έχει στηθεί το πανελλήνιο ηρώο των αγωνιστών του 1821. Θα ανεβούμε τα σκαλοπάτια, θα δούμε το μνημείο και θα απολαύσουμε και την ωραία θέα. Από δω θέλουμε ακόμη 1 χλμ. μέχρι την ιστορική Μονή Αγίας Λαύρας, τόπο πανελλήνιου προσκυνήματος. Στη μονή αυτή στα μέσα Μαρτίου 1821, άγνωστο ποια ακριβώς μέρα, πιθανόν όμως στις 21/3/1821, ο μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός (που γεννήθηκε στη Δημητσάνα στις 25 Μαρτίου 1771) ευλόγησε τα όπλα μιας ομάδας αγωνιστών, τους όρκισε και ύψωσε τη σημαία της επανάστασης και το λάβαρο του αγώνα, το οποίο ήταν το παραπέτασμα της Ωραίας Πύλης του ναού. Πριν μπούμε στο μοναστήρι θα δούμε ένα τεράστιο πλατάνι, στον κορμό του οποίου έχει τοποθετηθεί μαρμάρινη πλάκα, που αναφέρει τα εξής: "Κάτωθεν της ιστορικής ταύτης Πλατάνου συνεκεντρώθησαν οι υπό του Παλαιών Πατρών Γερμανού Ορκισθέντες Πρωταγωνισταί της Ελληνικής Επαναστάσεως με τα στρατεύματά των και αφού έκαναν δέησιν προς τον Θεόν υπέρ επιτυχίας του αγώνος των, με το Ιερόν Λάβαρον ως σημαίαν εξεκίνησαν δια την κατάληψιν των Καλαβρύτων την 21ην Μαρτίου 1821. Ενθάδε εφονεύθησαν και οι εν τη Μονή ευρεθέντες Πατέρες υπό των Γερμανών κατακτητών την 14ην Δεκεμβρίου 1943".

Στο μουσείο της μονής φυλάσσεται το λάβαρο, διάτρητο από σφαίρες, καθώς επίσης και τα άμφια αλλά και η ποιμαντική ράβδος του Π.Π.Γερμανού. Εκτίθενται ακόμη όπλα της εποχής, έγγραφα, νομίσματα κλπ.

Και μια που τό 'φερε η κουβέντα ας δούμε και το γιατί λέμε Παλαιών Πατρών και όχι σκέτο Πατρών. Την εποχή εκείνη στην Ελλάδα δεν υπήρχε μία Πάτρα αλλά δύο! Η σημερινή Πάτρα τότε λεγόταν Παλαιαί Πάτραι για να την ξεχωρίζουμε από μία άλλη ελληνική πόλη ή μάλλον κωμόπολη, που τότε λεγόταν Νέαι Πάτραι. Στην αρχαιότητα λεγόταν Ύπατα, στη συνέχεια (περίπου 6ο μ.Χ. αι.) μετονομάσθηκε σε Νέαι Πάτραι, επί τουρκοκρατίας οι Τούρκοι τη βάφτισαν Πατρατζίκ (δηλαδή Μικρή Πάτρα) ενώ σήμερα πια η μικρή αυτή κωμόπολη λέγεται Υπάτη και βρίσκεται στο Ν. Φθιώτιδας.

Για να ξεκαθαρίσουμε λοιπόν τα πράγματα, προηγείται στις 18 Μαρτίου 1821 η μάχη της Χελωνοσπηλιάς (κοντά στην Κλειτορία) και ακολουθεί η πολιορκία των Καλαβρύτων από 600 αγωνιστές στις 21 Μαρτίου. Ύστερα από μάχη 5 ημερών οι Τούρκοι παραδόθηκαν, η πόλη απελευθερώθηκε στις 25 Μαρτίου 1821. Αργότερα, ο βασιλιάς Όθων εκδίδει βασιλικό διάταγμα στις 27 Μαρτίου 1838 με το οποίο η 25η Μαρτίου ορίζεται ως ημέρα εθνικού πανηγυρισμού. Τέλος, να σημειώσουμε για όσους δεν το γνωρίζουν, ότι τα Καλάβρυτα γιορτάζουν την απελεθέρωσή τους στις 21 Μαρτίου. Την ίδια μέρα εκεί γίνεται και η μαθητική παρέλαση και όχι στις 25 Μαρτίου!

ΣΤΟ ΦΑΡΑΓΓΙ ΤΟΥ ΒΟΥΡΑΪΚΟΥ

Αφήνουμε τώρα τα Καλάβρυτα και κατεβαίνουμε πίσω, προς Διακοπτό. Στα 4 χλμ. από τα Καλάβρυτα θα βρούμε στα αριστερά μας διασταύρωση που μας οδηγεί προς τα μαρτυρικά χωριά Ρογοί και Κερπινή. Συνεχίζουμε ευθεία και σε 3 χλμ. βρίσκουμε νέα διασταύρωση, επίσης προς τα αριστερά, που μας κατευθύνει σε άλλα 3 χλμ. προς τη Ζαχλωρού. Είναι ένας οικισμός σε γραφική τοποθεσία. Εκεί βρίσκεται ο σιδηροδρομικός σταθμός Μεγάλου Σπηλαίου, μερικοί ξενώνες και τρία τέσσερα ταβερνάκια μέσα στα πλατάνια και τα τρεχούμενα νερά του Βουραϊκού. Ακριβώς ανάμεσα στις ταβέρνες διέρχεται και το τρενάκι του οδοντωτού (μην τρομάζετε, κόβει ταχύτητα και κινείται στο ρελαντί, εντούτοις το σημείο αυτό είναι το μόνο μέρος στην Ελλάδα όπου έχεις τη δυνατότητα να κάθεσαι στο τραπέζι σου και με το ένα χέρι να γλείφεις τη μπριζόλα σου και με το άλλο να χαϊδεύεις ένα διερχόμενο τρένο!).

Θα ξεκινήσουμε από εδώ και κάτω την πεζοπορία μας διότι στο κομμάτι από τα Καλάβρυτα μέχρι τη Ζαχλωρού το τοπίο δε λέει απολύτως τίποτε. Θα κατεβούμε την πανέμορφη χαράδρα περπατώντας δίπλα στις ράγες με τα δόντια στη μέση (εξ ου και οδοντωτός), θα περάσουμε από τα ωραιότερα σημεία του φαραγγιού, τούνελ, γέφυρες, καταρράκτες και περίπου σε 3 ώρες χαλαρού βαδίσματος θα φτάσουμε στη στάση Τρικλιά ή εναλλακτικά στη στάση Νιάματα, απ' όπου και θα πάρουμε το τρενάκι για να επιστρέψουμε πίσω στη Ζαχλωρού. Όπως και στο τμήμα Καλάβρυτα - Ζαχλωρού έτσι και εδώ, στο κομμάτι Νιάματα - Διακοπτό, το τοπίο δεν αξίζει ιδιαίτερα αφού εκτός του ότι το μονοπάτι περνά μέσα από χωράφια ή δίπλα σε θορυβώδεις αυτοκινητόδρομους πρέπει να ξέρουμε ότι απουσιάζει και το νερό, καθώς η μεγαλύτερη ποσότητα των νερών του ποταμού εξαφανίζεται σε καταβόθρες!

Αναμφίβολα το ωραιότερο σημείο της διαδρομής βρίσκεται στη θέση "πόρτες". Εκεί θα διακρίνουμε δύο τούνελ: δεξιά, απ' όπου και περνάει σήμερα πια το τρενάκι, βλέπουμε μία γέφυρα την οποία μπορούμε μεν να περάσουμε με ασφάλεια πιάνοντας το κάγκελο, αλλά στη συνέχεια μπαίνουμε στο μακρύ και θεοσκότεινο τούνελ, στο οποίο (αν έρθει το τρενάκι) δεν υπάρχει χώρος να σταθούμε στο πλάι, πρέπει να ξέρουμε ότι το τρένο είναι πιο φαρδύ από τις ράγες, υπάρχει κίνδυνος θανατηφόρου ατυχήματος! Αν πρόκειται να περάσουμε από εκεί μέσα πρέπει οπωσδήποτε να γνωρίζουμε τα ωράρια των δρομολογίων και να έχουμε εκ των προτέρων ενημερώσει το σταθμάρχη. Μπαίνοντας στο αριστερό τούνελ (το παλιό, αυτό που δεν έχει ράγες) θα δούμε τεράστιες μεταλλικές πόρτες, που δεν χρησιμοποιούνται πλέον αλλά κάποτε έκλειναν τις δύο εισόδους της σήραγγας για να μην περνούν πεζοί. Μόλις όμως βγούμε από αυτό το τούνελ μας περιμένει μια παμπάλαια ετοιμόρροπη γέφυρα (του 1896), την οποία πρέπει να περάσουμε χωρίς να πιάνουμε σε κάγκελο και σίγουρα με πολύ μεγάλη προσοχή διότι ακριβώς από κάτω χάσκει το κενό, τα βράχια και το ποτάμι.

Να πούμε ακόμη ότι τα παλιά τρενάκια τύπου Billard από την 1/6/2009 έχουν αντικατασταθεί από τα καινούρια τρενάκια τύπου Stadler Ελβετίας.

ΣΤΟ ΜΕΓΑ ΣΠΗΛΑΙΟ

Φεύγουμε από τη Ζαχλωρού, επιστρέφουμε στον κύριο δρόμο Καλαβρύτων - Διακοφτού και στρίβουμε αριστερά. Στα 3 χλμ. από αυτήν τη στροφή φτάνουμε στη Μονή Μεγάλου Σπηλαίου, ένα επιεικώς άχαρο οκταώροφο οικοδόμημα μέσα στο φυσικό κοίλωμα του βράχου, ο οποίος θυμίζει λίγο τους βράχους των Μετεώρων. Σήμερα στη μονή συρρέει καθημερινώς πλήθος πιστών, κυρίως για να προσκυνήσουν το εικόνισμα της Παναγίας Μεγαλοσπηλαιωτίσσης, έργο του Αποστόλου Λουκά.

Καλάβρυτα για 4 εποχές…!